Gürkan Özsoy Blog

Timsahların Yeni Atası Keşfedildi

Tüm övgüyü dinozorlar alır. Ancak modern timsahların ağır zırhlı kuzeni olan aetozorlar, dinozorlardan önce dünyaya hükmediyordu. Triyas‘ın bu tankları, yaklaşık 200 milyon yıl önce soyları tükenmeden önce çeşitli şekil ve boyutlarda ortaya çıktı. Günümüzde Antarktika ve Avustralya dışında her kıtada fosillerine rastlanmaktadır. Bilim insanları, farklı türleri tanımlamak için aetozor zırhını oluşturan kemik plakaları kullanıyor ve genellikle çalışacak çok fazla fosil iskeletleri yok. Ancak Austin’deki Teksas Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yürütülen yeni bir çalışma, ana parçalarının çoğu sağlam olan bir aetozor zırh takımına odaklanıyor.

Karapaks adı verilen bu giysi yaklaşık %70 oranında tamamlanmış ve vücudun her bir ana bölgesini kaplıyor.

Makale The Anatomical Record dergisinde yayımlandı.

UT Jackson Yerbilimleri Okulu’nda doktora öğrencisi olan ve araştırmayı yöneten William Reyes, “Boynun arkasından ve omuz bölgesinden kuyruğun ucuna kadar elementlerimiz var” dedi. “Genellikle çok sınırlı malzeme bulursunuz.”

Reyes ve çalışma arkadaşları bu zırhı kullanarak örneği Garzapelta muelleri adını verdikleri yeni bir aetozor türü olarak tanımladılar. “Garza” adı, aetozorun bulunduğu kuzeybatı Teksas’taki Garza İlçesini tanımlıyor ve “pelta” Latince kalkan anlamına geliyor, bu da aetozorun ağır bir şekilde güçlendirilmiş vücuduna bir selam. Tür adı olan “muelleri” ise onu ilk keşfeden paleontolog Bill Mueller’i onurlandırmaktadır. Garzapelta yaklaşık 215 milyon yıl önce yaşamıştır ve modern bir Amerikan timsahına benzemektedir; ancak çok daha fazla zırhı vardır.

Reyes, “Günümüzden bir timsahı alın ve onu bir armadilloya dönüştürün” dedi.

Garzapelta ve diğer aetozorları kaplayan kemiksi plakalara osteoderm adı verilir. Bunlar doğrudan deriye gömülüydü ve bir mozaik gibi birbirine oturarak bir zırh takımı oluşturuyordu. Kemik plakalarla kaplı bir vücuda sahip olmanın yanı sıra, Garzapelta’nın yanları, yırtıcılara karşı başka bir koruma katmanı sunacak kavisli sivri uçlarla çevriliydi. Günümüzde timsahlar etobur olsa da, bilim insanları aetozorların öncelikle hepçil olduğunu düşünüyor.

Garzapelta’daki sivri uçlar başka bir aetozor türünde bulunanlara çok benziyor, ancak şaşırtıcı bir şekilde araştırmacılar iki türün sadece uzaktan akraba olduğunu buldular. Araştırmacılar bu benzerliğin, farklı türlerde benzer özelliklerin bağımsız olarak evrimleşmesi anlamına gelen yakınsak evrimin bir örneği olduğunu keşfettiler. Böceklerde, kuşlarda, memelilerde ve artık soyu tükenmiş olan pterozorlarda uçuşun gelişimi bu olgunun klasik bir örneğidir. Reyes’e göre, Garzapelta’nın plakalarındaki bir dizi benzersiz özellik, onu yeni bir tür olarak açıkça işaretledi. Bu özellikler plakaların birbirine nasıl oturduğundan, kemiklerdeki benzersiz çıkıntı ve kabartılara kadar uzanıyor. Ancak, Garzapelta’nın daha büyük aetozor soy ağacında nereye oturduğunu bulmak daha zordu. Araştırmacıların analizlerinde zırhın hangi kısmına vurgu yaptıklarına bağlı olarak Garzapelta çok farklı yerlere düşüyordu. Sırtından aşağı doğru uzanan zırh bir türün zırhına benzerken, orta bölümündeki sivri uçlar başka bir türün zırhına benziyordu.

Araştırmacılar sivri uçların bağımsız olarak evrimleştiğini belirledikten sonra, Garzapelta’nın diğer aetozor türleri arasında en uygun olduğu yeri bulabildiler. Yine de Reyes, araştırmanın yakınsak evrimin işleri nasıl karmaşıklaştırabileceğini gösterdiğini söyledi. Reyes, “Osteodermlerin uzak akraba aetozorlar arasında yakınsaması daha önce de kaydedilmişti, ancak Garzapelta muelleri’nin kabuğu bunun en iyi örneği ve ne ölçüde olabileceğini ve filogenetik analizlerimizde neden olduğu sorunları gösteriyor” dedi. Garzapelta, Texas Tech Üniversitesi fosil koleksiyonlarının bir parçasıdır. Reyes bir ziyareti sırasında onunla karşılaşmadan önce son 30 yılın çoğunu bir rafta geçirmişti. Araştırmanın bir parçası olmayan Petrified Forest Ulusal Parkı’nda aetozor uzmanı ve park paleontoloğu olan Bill Parker, üniversite ve müze koleksiyonlarının bu tür araştırmaları mümkün kılmanın kritik bir parçası olduğunu söyledi.

Farklı türlerin farklı zırhlara sahip olmasının yanı sıra, bir hayvanın yaşı veya cinsiyeti de zırh görünümünü etkileyebilir. Reyes şu anda Jackson School’un koleksiyonundaki, çoğu 1940’larda Works Progress Administration tarafından yapılan kazıların bir parçası olarak bulunan aetosaur fosillerini inceleyerek bu soruları araştırıyor.

Daha fazla bilgi için: William A. Reyes et al, Garzapelta muelleri gen. et sp. nov., a new aetosaur (Archosauria: Pseudosuchia) from the Late Triassic (middle Norian) middle Cooper Canyon Formation, Dockum Group, Texas, USA, and its implications on our understanding of the morphological disparity of the aetosaurian dorsal carapace, The Anatomical Record (2024). DOI: 10.1002/ar.25379