Gürkan Özsoy Blog
Tamamen Kişisel
Flört paradoksu: Partnerinizin başkalarından gördüğü ilgi neden sizin ona olan arzunuzu azaltabilir?
Partnerinizin başkalarından gördüğü ilginin onu sizin için daha çekici kılacağını mı düşündünüz? Tekrar düşünün. Reichman Üniversitesi’nde yapılan yeni bir çalışma, başkaları partnerinize ilgi gösterdiğinde verdiğiniz tepkinin beklenmedik bir şekilde değişebileceğini ortaya koyuyor.
Reichman Üniversitesi Baruch Ivcher Psikoloji Okulu’ndan Profesör Gurit Birnbaum ve Profesör Doron Friedman tarafından yürütülen çalışma, bir partnerin başkalarından gördüğü ilginin cinsel arzuyu, ilişkiye bağlılığı ve rakiplerden uzak durma eğilimini nasıl etkilediğini araştırdı. Bulgular The Journal of Sex Research dergisinde yayımlandı.
Bir partner seçmek, hayatın en önemli kararlarından biridir ve bireyin mutluluğunu ve yaşam yolculuğunu derinden etkiler. Bu yüzden evrimsel süreç boyunca insanlar, uygun partnerleri belirlemek için çaba ve riski en aza indiren stratejiler geliştirmiştir.
Yaygın stratejilerden biri, başkalarının potansiyel partnerlere nasıl tepki verdiğini gözlemlemektir. Hiç başkalarından olumlu ilgi gören birini daha çekici bulduğunuz oldu mu? Bu olguya “eş seçimi kopyalama” denir ve hem insanlarda hem de hayvanlarda görülür. İnsanlara uygun partnerleri belirlemeleri için bir kestirme yol sunar.
Araştırmalar, başkalarının birine duyduğu ilgiyi fark eden kişilerin, o kişiyi daha olumlu değerlendirme eğiliminde olduklarını gösteriyor. Bu değerlendirme süreci bir ilişki başladıktan sonra da devam eder. İnsanlar, partnerlerinin değerini sürekli olarak anlamaya çalışır ve genellikle başkalarının onları ne kadar çekici bulduğu da bu süreci etkiler. Ancak, partnerin gördüğü ilginin anlamı, yeni bir ilişki başlangıcında ya da oturmuş bir ilişkide değişebilir.
Bu çalışma, başkalarının mevcut partnerimize flörtöz yaklaşımda bulunmasının etkilerini inceledi. Acaba bu ilgi benzer bir etki yaratır mı yoksa partnerimizi başkasına kaptırma ihtimali karşısında tamamen farklı bir tepki mi uyandırır?
Çalışmada ayrıca, başkalarının partnerimize olan ilgisinin, onu ne kadar çekici bulduğumuz ve ilişkiye ne kadar çaba harcadığımız üzerindeki etkisi araştırıldı. Bu ilgi, partnerimize olan arzumuzu artırır mı, yoksa ilişkiyi tehdit altında hissedip savunmaya geçmemize mi yol açar?
Bu soruyu araştırmak için üç deney gerçekleştirildi. Her deneyde, katılımcılar mevcut ilişkilerindeyken partnerlerinin başka birinden beklenmedik ilgi görmesi (dış ilgi koşulları) veya tarafsız bir etkileşim yaşaması (kontrol koşulları) durumlarıyla karşı karşıya bırakıldı. Senaryoların ardından, katılımcılar partnerlerine karşı cinsel arzularını, ilişkiyi sürdürme eğilimlerini (örneğin, partnerleri için güzel bir şey yapma isteği) ve partnerlerine ilgi gösteren kişileri uzaklaştırma arzularını değerlendirdi.
Deneylerin her birinde, partnerlerine gösterilen dış ilgiye maruz kalma düzeyini farklı yollarla manipüle ettiler. İlk deneyde, katılımcılardan bir başkasının partnerlerine ilgi gösterdiği (karşılık olmadan) ya da tarafsız bir etkileşimde bulunduğu bir senaryoyu hayal etmeleri istendi.
Örneğin, bir katılımcı şu senaryoyu paylaştı: “Her zamanki barımızdayız, aniden çok güzel bir kadın partnerime bakmaya başlıyor. ‘Bu da kim?’ diye sordum. Partnerim ‘Hiçbir fikrim yok.’ dedi. Ama garip hissettirdi, biliyor musun? Böyle şeyler durduk yere olmaz. O kim ve arkasında ne var?”
İkinci deneyde ise aynı soruyu araştırmak için sanal gerçeklik kullanılarak kontrollü bir ortam oluşturuldu. Katılımcılar VR gözlükleri taktılar ve kendilerini kalabalık bir sanal barda buldular. Burada partnerleri ya sanal bir yabancı tarafından flörtöz bir şekilde karşılandı ya da tarafsız bir etkileşim yaşadı.
Üçüncü deneyde ise hayali senaryolar yerine gerçek yaşam deneyimlerine odaklanıldı. Katılımcılardan, partnerlerine birinin ilgi gösterdiği ya da tarafsız bir etkileşimde bulunduğu gerçek bir anı hatırlamaları istendi. Örneğin, bir katılımcı şunları paylaştı: “Tel Aviv’deydik, aniden bir adam çıktı ve kız arkadaşımın numarasını istedi. Sinirlendim, kendini ne sanıyor?! Kız arkadaşım adamı hemen geri çevirdi ama zihnimde sorular dönüp durmaya başladı: Ya onu çekici bulursa? Onu kaybeder miyim? Belki onunla daha mutlu olur mu?”
Deneylerin ve genel çalışmanın bulguları, katılımcıların başkalarının partnerlerine ilgi gösterdiğini gözlemlediklerinde, partnerlerine olan arzularının azaldığını, ilişkiye yatırım yapma eğilimlerinin düştüğünü ve “rakipleri” uzaklaştırma isteğinin arttığını ortaya koydu. Partnerin başkalarından aldığı ilginin anlamı, farklı bağlamlarda değişiklik gösteriyor.
Bir kişi partner ararken, bu tür ilgi o partnerin değerine dair kanıt olarak algılanabilir. Ancak, oturmuş bir ilişkide aynı ilgi, partneri kaybetme olasılığına işaret eden bir tehdit olarak algılanabilir. Partneri kaybetme korkusu, savunmacı tepkileri tetikleyebilir.
Bu tür bir kaybın potansiyel acısından korunmak için, kişi partnerinden duygusal olarak uzaklaşabilir ve ilişkiye yaptığı yatırımı azaltabilir. Böylece korkuları gerçeğe dönerse yaşanacak acıyı hafifletmeyi umar. Aynı zamanda, partnerlerine rakipleri tarafından gösterilen ilgi karşısında hissedilen öfke, bu rakipleri uzaklaştırma çabalarına yol açabilir. Ancak bu agresif tepkiler, ilişkiyi sürdürme arzusundan çok, rakiplerden intikam alma arzusundan kaynaklanabilir.
Baruch Ivcher Psikoloji Okulu’ndan Prof. Birnbaum, “Bazı insanlar partnerlerini kıskandırmak amacıyla başkalarının ilgisini çekmeye çalışabilirler, bu şekilde kendilerini daha arzu edilir veya güvende hissetmeyi umut ederler. Ancak araştırmalar, bu taktiğin ters tepebileceğini gösteriyor. İlişkiyi güçlendirmek yerine, geliştirmeyi amaçladığı bağı zayıflatabilir,” diyor.
Daha fazla bilgi: Gurit E. Birnbaum et al, When Your Partner is Being Flirted With: The Impact of Unsolicited Attention on Perceived Partner Desirability and Mate Retention Efforts, The Journal of Sex Research (2024). DOI: 10.1080/00224499.2024.2391105