Gürkan Özsoy Blog
Kısmen Kişisel
Creative Commons (CC) Lisansı Nedir?
Creative Commons (CC), açık paylaşım için mevcut olan yaratıcı ve akademik çalışmaların sayısını artırmaya adanmış, kar amacı gütmeyen küresel bir kuruluştur. Kuruluş, içerik oluşturucuların eserlerinin kullanımı için telif hakkı izinleri vermelerine olanak tanıyan ücretsiz lisanslama ve kamu malı araçları sağlar. Creative Commons (CC), misyonunu destekleyen programlar yürütmek için büyük kurumlar ve hükümetlerle işbirliği yapmaktadır.
1998 yılında ABD Kongresi, telif hakkı sürelerine 20 yıl ekleyen Sonny Bono Telif Hakkı Süre Uzatma Yasasını (CTEA) yürürlüğe koydu. Bu, telif hakkıyla korunan eserlerin kamu malı haline gelmesi için önceki 50 yıllık süreye ek olarak 20 yıl daha gerekeceği anlamına geliyordu. Toplam telif hakkı süresi, yaratıcının kalan ömrü artı 70 yıl daha olacaktı. Ocak 1999’da Harvard Hukuk Fakültesi profesörü ve avukat Lawrence Lessig, Washington, D.C.’deki federal bölge mahkemesinde online yayıncı Eric Eldred adına yasanın anayasaya uygunluğuna itiraz eden bir dava açtı. Lessig, dava üzerinde çalışmak üzere akademisyenler ve bilim adamlarından oluşan ve Copyright Commons adını verdiği bir ekip kurdu. O yılın Ekim ayında bir yargıç grubun argümanlarını reddetse de, ekip birlikte çalışmaya devam etti ve Ocak 2001’de adını Creative Commons olarak değiştirdi. CC, Mayıs 2002’de Stanford Hukuk Fakültesi’nde merkezini açtı ve Aralık ayında ilk lisans setini (sürüm 1.0) yayınladı. Şubat 2003’te Cory Doctorow, CC lisansı altında yayınlanan ilk roman olan Down and Out in the Magic Kingdom’ı yayınladı. Aralık ayına kadar bir milyon eser resmi olarak lisanslanmıştı. Sürüm 2.0 lisansları Mayıs 2004’te yayınlandı ve o zamana kadar beş milyona yakın eser CC lisansına sahip oldu. 2023 yılında 2,5 milyardan fazla CC lisanslı eser vardı.
Dört karıştırma ve eşleştirme koşulu temelinde altı lisans türü mevcuttur: Attribution (BY), Share Alike (SA), Noncommercial (NC) ve No Derivatives (ND).
BY, bir çalışmayı kullanmak için içerik oluşturucuya uygun şekilde atıfta bulunulması gerektiği anlamına gelir. Bu, altı lisans türünün her biri için bir gerekliliktir. SA, bir eserin uyarlanması durumunda, uyarlamanın aynı veya uyumlu bir lisansla lisanslanması gerektiği anlamına gelir. NC, bir eserin ticari avantaj veya parasal tazminat içeren amaçlar için kullanılamayacağı anlamına gelir. ND, bir eserin orijinal halinin türevlerine ve uyarlamalarına izin verilmediği anlamına gelir.
Altı lisans türü, koşullarıyla birlikte CC BY, CC BY-SA, CC BY-NC, CC BY-NC-SA, CC BY-ND ve CC BY-NC-ND‘dir. Ayrıca CC0 adı verilen ve içerik oluşturucuların telif haklarını devrederek eserlerini kamu malı haline getirmelerine olanak tanıyan bir kamuya ithaf seçeneği de bulunmaktadır. Bu lisanslar hakkında bilgi almak için buraya tıklayınız.
Creative Commons (CC) Lisansı nasıl alınır?
Creative Commons (CC) lisansı almak çok kolaydır. Bu sayfadan kullanmak istediğiniz lisansı seçebilirsiniz. Sayfayı açtığınız karşınıza gelen ilk soru şudur: Hangi lisansa ihtiyacınız olduğunu biliyor musunuz? Cevaplar: Evet. İhtiyacım olan lisansı biliyorum. ve Hayır. Bir lisans seçmek için yardıma ihtiyacım var. şeklindedir. Çevirici yardımıyla soruları ve seçenekleri çok net anlayabilirsiniz. Yukarıdaki resimden ihtiyacınız olan lisansı belirleyerek de lisansınızı oluşturabilirsiniz.
Örnek: Diyelim ki yukarıdaki tablodan kullanmak istediğiniz lisansı seçtiniz. Seçtiğiniz lisans Public Domain, yani CC0 lisansı olsun. Adım adım görelim:
Next deyip devam edelim…
Next deyip devam edelim…
Next deyip devam edelim…
Done deyip bitirelim.
Şimdi isterseniz HTML sekmesine tıklayıp kodunuzu alabilir ve web sayfanızda istediğiniz yere ekleyebilirsiniz. Bu sayfanın en altına bakınca lisansın eklenmiş halini görüyorsunuz.
Yazı hazırlanırken kullanılan kaynaklar:
- Creative Commons maddesi.
- Creative Commons Lisans Ailesi Türkçe maddesi.