Gürkan Özsoy Blog
Tamamen Kişisel
Kuzey ve Güney Işıklarının Sebebi Nedir?
Kuzey Yarımküre’de aurora borealis (veya kuzey ışıkları) ve Güney Yarımküre’de aurora australis (güney ışıkları) olan auroralar, özellikle yüksek enlemlerde akşam gökyüzünde görülebilen parlak doğal manzaralardır. Meteorlar ve kuyruklu yıldızlar gibi diğer gökyüzü olaylarının aksine, auroralar atmosferik olaylardır, peki ama onlara ne sebep olur?
Auroralar atmosferde ortaya çıkmalarına rağmen, dünya dışı güçlerin bir sonucudur; ancak bu güçler özellikle yabancı değildir. Güneş’in koronası- Güneş atmosferinin plazmadan (sıcak iyonize gaz) oluşan en dış bölgesi – Güneş rüzgarını (proton ve elektronlardan oluşan bir parçacık akısı) Güneş’ten uzaklaştırır. Bu yüksek enerjili parçacıkların bazıları Dünya’nın manyetik alanınaçarpar ve manyetik alan çizgilerini takip ederek Kuzey ve Güney manyetik kutuplarından Dünya’nın atmosferine iner.
Dünya’nın atmosferi çoğunlukla nitrojen ve oksijenden oluşur. Güneş parçacıkları Dünya atmosferine ulaştığında, nitrojen ve oksijen atomlarıyla çarpışarak elektronlarını sıyırır ve iyonları uyarılmış halde bırakır. Bu iyonlar çeşitli dalga boylarında radyasyon yayarak karakteristik renkleri oluşturur. Güneş parçacıklarının oksijenle çarpışması kırmızı veya yeşil ışık üretir; nitrojenle çarpışması ise yeşil ve mor ışık üretir.
Güneş’in daha az güneş lekesinesahip olduğu dönemlerle ilişkilendirilen düşük güneş aktivitesi dönemlerinde, bu yüksek enerjili parçacıkların daha azı Güneş’ten yayılır ve Dünya’nın auroral bölgelerini karakterize eden parıldayan renk tabakaları kutba doğru kayar. Güneş daha aktif olduğunda ve Güneş’in yüzeyinden daha büyük miktarlarda plazma püskürdüğünde, Dünya’nın atmosferine daha fazla parçacık ulaşır ve auroralar zaman zaman orta enlemlere kadar uzanır. Örneğin, aurora borealis Amerika Birleşik Devletleri’nde 40° enlemine kadar güneyde görülmüştür. Auroralar tipik olarak yaklaşık 100 km (60 mil) yükseklikte meydana gelir; ancak Dünya yüzeyinin 80 ila 250 km (yaklaşık 50 ila 155 mil) üzerinde herhangi bir yerde meydana gelebilirler.