Gürkan Özsoy Blog

Birleşik Devletler Senatosu

Birleşik Devletler Senatosu, 1789 yılında Anayasa uyarınca kurulan Birleşik Devletler yasama organının (Kongre) iki kanadından biri. Her eyalet altı yıllık dönemler için iki senatör seçer. Senato üyelerinin yaklaşık üçte birinin görev süresi her iki yılda bir sona erer ve bu da meclise “hiç ölmeyen meclis” lakabını kazandırır.

Senatonun rolü, Kurucu Atalar tarafından halk tarafından seçilen Temsilciler Meclisini kontrol etmek olarak düşünülmüştür. Böylece, büyüklüğü veya nüfusu ne olursa olsun her eyalet eşit olarak temsil edilmektedir. Ayrıca, Anayasa’nın On Yedinci Değişikliğine (1913) kadar Senato seçimleri eyalet yasama organları tarafından dolaylı olarak yapılmaktaydı. Şimdi ise doğrudan her eyaletin seçmenleri tarafından seçilmektedirler.

Senato, Birleşik Devletler’deki tüm kanun yapma sorumluluğunu Temsilciler Meclisi ile paylaşır. Bir Kongre yasasının geçerli olabilmesi için her iki meclisin de aynı belgeyi onaylaması gerekir.

U.S. Capitol building, Washington, D.C.
U.S. Capitol, the meeting place of Congress, Washington, D.C. © MedioImages/Getty Images

Senato’ya Anayasa’nın “tavsiye ve rıza” hükümleri (Madde II, bölüm 2) kapsamında önemli yetkiler verilmiştir: antlaşmaların onaylanması için mevcut tüm senatörlerin üçte iki çoğunluğu ve kabine üyeleri, büyükelçiler ve Yüksek Mahkeme yargıçları gibi önemli kamu atamalarının onaylanması için basit çoğunluk gerekir. Senato ayrıca Temsilciler Meclisi’nde başlatılan görevden alma işlemlerini de karara bağlar ve mahkumiyet için üçte iki çoğunluk gereklidir.

Temsilciler Meclisi’nde olduğu gibi, siyasi partiler ve komite sistemi prosedür ve organizasyona hakimdir. Her parti, Senato faaliyetlerini koordine etmek üzere, genellikle kendi başına hatırı sayılır nüfuza sahip bir senatör olan bir lider seçer. En büyük partinin lideri çoğunluk lideri olarak bilinirken, muhalefet lideri azınlık lideri olarak bilinir. Senato liderleri ayrıca, yasaları değerlendiren ve işleme koyan ve hükümet kurumları ve departmanları üzerinde genel kontrol uygulayan Senato komitelerine kendi partilerinden üyelerin atanmasında önemli bir rol oynarlar. Amerika Birleşik Devletleri başkan yardımcısı Senato başkanı olarak görev yapar ancak sadece eşitlik durumunda oy kullanabilir. Başkan yardımcısının yokluğunda, geçici başkan -genellikle çoğunluk partisinden en uzun süre görev yapan üye- Senato’ya başkanlık eder.

On altı daimi komite temel olarak ana politika alanları etrafında gruplandırılmış olup, her birinin personeli, bütçesi ve çeşitli alt komiteleri bulunmaktadır. Her komitenin başkanı çoğunluk partisinin bir üyesidir. Önemli daimi komiteler arasında ödenekler, finans, hükümet operasyonları, dış ilişkiler ve yargı komiteleri bulunmaktadır. Kongre’nin her oturumunda binlerce yasa tasarısı komitelere havale edilir, ancak komiteler bu tasarıların sadece bir kısmını ele alır. Açık veya kapalı olabilen “işaretleme” oturumlarında bir yasanın nihai dili değerlendirilir. Komiteler duruşmalar düzenler ve önlerindeki mevzuat hakkında ifade vermeleri için tanıkları çağırır. Ayrıca araştırma yapmak ya da soruşturma yürütmek ve Senato’ya rapor sunmak üzere seçilmiş ve özel komiteler de kurulur; bu komiteler yaşlanma, etik, Kızılderili işleri ve istihbarat konularını kapsar.

Senato’nun daha az üyeye sahip olması, Temsilciler Meclisi’nde olduğundan daha uzun tartışmalara izin vermektedir. Bir filibuster’ı (yasama faaliyetini engelleyen sonsuz tartışma) kontrol etmek için üyelerin beşte üçünün (60 senatör) cloture için oy kullanması gerekir. (2013 yılında Senato’nun cloture’a başvurma kuralı, Yüksek Mahkeme adaylıkları hariç tüm başkanlık adaylıklarının görüşülmesi için oy çokluğuyla cloture’a izin verecek şekilde yeniden yorumlandı ve 2017’de kural Yüksek Mahkeme adaylıkları için de benzer şekilde yeniden yorumlandı). Eğer görüşülmekte olan yasa Senato’nun daimi kurallarını değiştirecekse, cloture ancak mevcut üyelerin üçte ikisinin oyuyla alınabilir. Senato’da parti kontrolünün daha az ayrıntılı bir yapısı vardır; etkili senatörlerin aldığı pozisyon, partinin aldığı pozisyondan (eğer varsa) daha önemli olabilir.

Senato üyeliği için gerekli niteliklere ilişkin anayasal hükümler en az 30 yaş, dokuz yıldır Birleşik Devletler vatandaşı olma ve seçildiği eyalette ikamet etme şartlarını belirtir.