Gürkan Özsoy Blog
Tamamen Kişisel
Watergate’ten daha fazlası: Nixon-Sampson Anlaşması
Bu yıl Watergate‘in 50. yıldönümü. Birçok kişi Başkan Richard Nixon‘ın görevinden istifa etmesiyle sonuçlanan skandalı biliyor, ancak bugün olayı çevreleyen daha az bilinen bazı hikayeleri araştırıyoruz.
Konuya girmeden önce Richard Nixon hakkında biraz bilgi sahibi olmak önemlidir. Nixon onlarca yıllık siyasi kariyeri boyunca kamuoyundaki imajını kontrol etmek için saplantılı bir şekilde çalıştı. Watergate tüm bu çalışmaları bir anda yok etti ve Ağustos 1974’e gelindiğinde pek çok kişi Nixon’ı bir sahtekar ve suçlu olarak görüyordu ki Nixon bu şekilde hatırlanmak istemiyordu.
Nixon geleceğe bakarak sorununa basit bir çözüm buldu. Başkanlığı tarihin en iyi belgelenmiş başkanlıklarından biridir. Nixon bu arşiv malzemesi hazinesini kendine saklamak ve en kötü şeyleri halktan gizlemek istedi. Başkanlık materyallerini kontrol edebilirse, tarihi mirasını istediği gibi şekillendirebilirdi. Nixon için mahremiyet bir korumaydı ve Watergate’ten sonra bu koruma için çok mücadele etti.
Nixon’ın Başkanlık materyallerinin mülkiyeti için verdiği mücadelenin tüm hikayesi onlarca yıla yayılıyor ve davalar, Başkanlık Kütüphaneleri, Yüksek Mahkeme, bozulan anlaşmalar, yasalar… liste uzayıp gidiyor. Bugün, Eylül 1974’te imzalanan Nixon-Sampson Anlaşması ile arşiv hikayesinin başlangıcına bakacağız.
Nixon-Sampson Anlaşması neydi?
Nixon-Sampson Anlaşması, Ford ve Nixon kurmayları arasındaki af görüşmeleri sırasında ortaya çıktı. Anlaşma, Nixon’ın görevden ayrıldıktan sonra Başkanlık materyallerinin mülkiyetine sahip olacağını garanti ediyordu. Bu, kendisinin veya personelinin Başkanlığı sırasında oluşturduğu her türlü belge, fotoğraf ve evet, kayda alınmış konuşmaları içeriyordu.
Anlaşmayı bu kadar tartışmalı kılan şey, Nixon’ın bu konuşmaları 10 yıl sonra ya da ölümü halinde (hangisi önce gerçekleşirse) imha edebileceğini de belirtmesiydi. Nixon-Sampson Anlaşmasına karşı çıkan Senatör Gaylord Nelson’ın da belirttiği gibi, “Bay Nixon yarın ölse bile, bu kasetler … derhal imha edilecektir.”
Anlaşma Kongre’de, tarih ve arşiv çevrelerinde öfkeye yol açtı. Peki Nixon bu işten nasıl sıyrıldı?
Nixon, Nixon-Sampson Anlaşmasını yaratmak için boşluklardan yararlandı. İlk olarak, Birleşik Devletler Arşivcisi James B. Rhoads ile çalışmadı. Bunun yerine Nixon, Genel Hizmetler İdaresi (GSA) Yöneticisi Arthur F. Sampson ile çalıştı. O dönemde GSA, Ulusal Arşivleri denetliyordu ve bu nedenle Nixon, Sampson’dan yardım aldığı sürece Rhoads’a danışmak zorunda değildi.
Nixon’ın diğer avantajı neydi? Yanında 200 yıllık bir tarih vardı.
Franklin D. Roosevelt Kütüphanesi kurulmadan önce, George Washington’dan başlayarak her Birleşik Devletler Başkanı, görevden ayrıldıktan sonra Başkanlık belgelerini yanında götürürdü. Başkanlar evraklarını aile üyelerine devrettiler, bağışladılar, attılar, aklınıza ne gelirse. Bu yöntem arşivsel koruma için ideal olmasa da bir gelenekti.
Aslında, Başkan Ford affa hazırlanırken Başsavcı’dan Nixon’ın materyallerinin ne yapılacağı konusunda görüş istedi. Başsavcı William Saxbe, bu geleneğin kutsallığını gerekçe göstererek isteksizce Nixon’ın yanında yer aldı. Tarih ve bürokrasi kendi tarafındayken Nixon, Watergate’in ardından imajını düzeltme çabasında imkansızı başardı.
Nixon’ın istifasını takip eden bir ay içinde, gözden düşen Başkan’ın tarihi mirası üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmasına yardımcı olan birkaç önemli olay meydana geldi. 6 Eylül’de Başsavcı, Nixon’ın Başkanlık materyalleri üzerindeki mülkiyet hakkını tereddütle destekleyen bir görüş sundu. Ertesi gün Nixon, Nixon-Sampson Anlaşmasını imzalayarak mülkiyet hakkını güvence altına aldı. Ertesi gün Başkan Ford, Nixon’ı Watergate ile bağlantılı suçlarından dolayı affetti.
Sadece üç gün içinde Nixon suçlarından aklanmış ve aksini gösteren kanıtların çoğunun kontrolünü ele geçirmişti. Başsavcının görüşü, Ford’un affı ve en önemlisi Nixon-Sampson Anlaşması Nixon’a tarihi yeniden yazma izni verdi. Ancak bu dizide de göreceğimiz gibi, hikaye burada bitmiyor. Kongre’nin Nixon-Sampson Anlaşmasını geçersiz kılacak bir yasa çıkarmasıyla Nixon’ın başarısı kısa sürdü. Nixon elbette mücadele etti, ancak bu onlarca yıl süren uzun ve zorlu bir süreçti.
Kaynak: Pieces of History -More than Watergate: The Nixon-Sampson Agreement